SAMENSPEL LEIDT TOT NIEUW EDUCATIEF CONCEPT.
In Effen, vlak bij Breda, staat de eerste FONK-school van Nederland. Kinderen zijn daar de helft van de tijd buiten, in de natuur. Wij zijn JONG en schoolbestuur INOS ontwikkelden FONK samen. Ze betrekken er nu ook andere partijen bij – kleine uit de directe omgeving, en grote uit het hele land. Programmamanager Marjon Kollau: “Met elkaar kun je echt mooie dingen doen.”
Een voorbeeld van FONK in de praktijk: neem een gewone rekenles. Hoe bereken je een oppervlakte? In Effen gaan kinderen daarvoor naar buiten. Ze tekenen geen vakjes in een schrift, maar ze berekenen de oppervlakte van de moestuin of het kippenhok. Zo zijn er talloze manieren waarop kinderen buiten leren. De lessen zijn altijd gericht op de cognitieve of sociaal-emotionele ontwikkeling, en de positieve effecten van buiten leren zijn wetenschappelijk aangetoond.
Dat doet de natuur
“Van de natuur gaat een preventieve werking uit”, zegt Marjon. “En dezelfde natuur, dezelfde omgeving, doet bij ieder kind iets anders. Het ene kind kan zijn energie kwijt, een ander krijgt meer zelfvertrouwen. Het ene kind kan zich beter concentreren, een ander komt tot rust. Dat gebeurt bij wijze van spreken allemaal bij diezelfde boom.”
Over FONK
FONK is een educatief concept dat buiten en de natuur integreert met doelgericht en spelend ontwikkelen. Met onderwijs dat is geïnspireerd door de natuur, geeft FONK een antwoord op de ontwikkelvraag van de nieuwe generatie.
De school in Effen is het vlaggenschip: een voorbeeld voor andere locaties. Andere scholen in Nederland kunnen ook een FONK-school worden, onder begeleiding van adviseurs van de Wij zijn JONG-divisie Edux.
Twee organisaties vinden elkaar
Het zaadje voor FONK werd in 2018 geplant door Wij zijn JONG en schoolbestuur INOS. Zij vonden elkaar in hun gezamenlijke visie. Marjon: “Volgens ons hebben kinderen van nu iets anders nodig om zich te ontwikkelen tot bekwame burgers van de toekomst. En omdat we stapels wetenschappelijk bewijs zagen voor wat de natuur met iedereen doet, gingen we van daaruit nadenken. Al snel zei INOS: ‘We hebben een locatie gevonden die mee wil doen’, en daar zijn we begonnen. Vorig schooljaar startte de eerste FONK-school in Effen.” Het nieuwe initiatief valt op: in allerlei dagbladen verschijnen artikelen over hoe kinderen in Effen onderwijs krijgen in de natuur. “Blijkbaar raken we de juiste snaar”, zegt Marjon.
Verandertraject
Voor de leerkrachten in Effen betekent FONK een nieuwe manier van werken. Marjon: “De teamleden kregen de keuze: ze konden volledig gaan voor het concept – met alle begeleiding die ze nodig hadden – of ze konden op een andere INOS-school gaan werken. Uiteindelijk zijn ze allemaal gebleven, en ze zijn heel enthousiast. Nu zien we een aanzuigende werking: veel INOS-leerkrachten willen graag in Effen komen werken.” Ook de bso-medewerkers van de samenwerkende kinderopvangorganisatie zijn meegenomen in het verandertraject. “Iedereen werkt nu volgens dezelfde visie met de kinderen.”
‘Blijkbaar raken we de juiste snaar’
Droste-effect
Het samenspel rond FONK reikt steeds verder. Marjon: “Het is een Droste-effect. In Effen zie je nu bijvoorbeeld verbinding ontstaan met buurtbewoners, ouders, verenigingen en allerlei partijen die een bijdrage leveren aan de ontwikkeling van kinderen. Er gaat ook veel aandacht naar relaties tussen verschillende professionals, bijvoorbeeld van de jeugdzorg. En vanuit Wij zijn JONG leggen we ook landelijk verbindingen: we praten met Jantje Beton, Natuurwijs en IVN. En natuurlijk met schoolbesturen en scholen. Als je een beetje rondkijkt, zie je hoeveel organisaties een soortgelijke missie hebben. Met elkaar kun je echt mooie dingen doen. Ik voer ook gesprekken met andere scholen in het land. Zij kijken met belangstelling naar het vlaggenschip van FONK in Effen.”
‘Wij leren niet’
Wat vinden de Effense kinderen intussen van hun school? Marjon: “De mooiste uitspraak komt wel van de voorzitter van de leerlingenraad. Zij hield een presentatie voor andere leerlingenraden, en ze zei: ‘Bij ons op school leren we niet. Wij spelen de hele dag.’ Zo’n uitspraak is toch fantastisch? Kinderen hebben dus een beeld van wat school is, en wij veranderen dat beeld, waardoor ze het idee hebben dat ze spelen – terwijl wij weten dat ze zich ondertussen flink ontwikkelen. Dat brengt FONK teweeg.”